Enige tijd geleden was ik op bezoek in het Scheepvaartmuseum in Amsterdam. Buiten dat museum ligt een replica van een VOC-schip dat in de 17^e eeuw gebruikt werd om specerijen, porselein en thee te vervoeren tussen Azië en Europa. Op de website van het Scheepvaartmuseum is terug te vinden dat het schip dat zij hebben nagebouwd niet gebruikt is voor het vervoer van totslaafgemaakte personen.

In dezelfde tijd echter dat ik daar was, las ik het boek ‘Suikerland’ van Henna Goudzand, waarin zeer gedetailleerd werd verteld hoe de totslaafgemaakten werden opgesloten in schepen en zo overzee werden meegenomen. Al lopend door dat schip, kon ik niet stoppen met denken hoe verschrikkelijk dat geweest moet zijn: gevangen op een schip, een onzekere toekomst tegemoet, weggehaald van alles wat je vertrouwd is omdat een ander denkt dat hij dat recht heeft.

In het boek ‘Suikerland’ gaat het niet alleen over deze overtocht, maar ook over het leven voor en na die overtocht. Hoofdpersoon Esi, haar broertje Yaa en hun slaaf Lano worden in Afrika door twee mensenrovers meegenomen en aan boord van een slavenschip gezet dat hen naar Amerika brengt. In Amerika aangekomen moet Esi werken als huisslaaf op een suikerplantage. In het huis moet zij een kamer delen met Jantje, de zoon van een Amsterdamse opzichter en een zwarte vrouw. Hij gelooft nog steeds dat zijn vader hem ooit zal meenemen naar Amsterdam. Naarmate het verhaal vordert komt Esi achter grote geheimen die ervoor zorgen dat zij en Jantje in actie moeten komen.

In ‘Suikerland’ wordt niet alleen het verhaal verteld over de totslaafgemaakte personen die meegenomen werden overzee, maar ook over de totslaafgemaakten die er in Afrika binnen de verschillende dorpen al waren en over hoe Afrikaanse inwoners ook zelf bijdroegen aan de slavernij om daar geld aan te kunnen verdienen. Of zoals er op de achterkant staat: ‘Suikerland vertelt hoe het leven in slavernij echt was.’

Dat doet Henna Goudzand door een compleet beeld te geven van de slavernij, maar ook door moeilijke gebeurtenissen niet uit de weg te gaan. Het wordt maar al te duidelijk hoe ongelooflijk oneerlijk en zwaar het leven is voor totslaafgemaakten en hoe ontzettend moeilijk het was om in opstand te komen tegen slavenhandelaren en plantage-eigenaren. Een menig aantal keer liepen de rillingen over mijn rug, omdat de situatie zo heftig was.

 Alhoewel het onderwerp moeilijk is en de details pijnlijk en confronterend, is het verhaal nooit te schokkend voor kinderen. Dat komt wellicht door de nuchtere stijl waarin het boek geschreven is. Wat ook mooi is aan dit boek is de afwisseling tussen tekst en illustraties. Soms wordt er een sprong in de tijd gemaakt door middel van afbeeldingen met weinig tekst. Dat zorgt ervoor dat er vaart blijft in het verhaal en dat ik me als lezer nog meer kon inleven in de situatie zoals beschreven. Met sobere, ingetogen kleuren en realistische tekeningen weet Renate Spiegel het verhaal over Esi, Yaa en Lano nog meer tot leven te brengen.

‘Suikerland’ is geen verhaal met alleen maar ellende. Het is ook een verhaal over niet opgeven en vooral blijven hopen, hoe uitzichtloos het leven er soms ook uitziet. 1 juli is het Keti Koti, de dag waarop gevierd wordt dat de slavernij is afgeschaft. Dit boek is een uitermate geschikt boek om samen met leerlingen te lezen, om voor te lezen, zodat ze snappen wat er gevierd wordt die dag en ze kunnen inzien welk ongelooflijk onrecht totslaafgemaakten is aangedaan.

Schrijver: Henna Goudzand Nahar
Vertaler: Renate Siepel
Uitgever: Querido