Vandaag is het Keti Koti, een dag die mijns inziens zeker een nationale feestdag moet worden. En alhoewel er zo langzamerhand steeds meer aandacht komt voor deze dag, is er tegelijkertijd nog steeds veel te weinig aandacht voor.

Afgelopen weekend luisterde ik naar Radio 1 en daar werd verteld over de schadeloosstelling aan de plantage-eigenaren na het afschaffen van de slavernij. Niet de tot-slaaf-gemaakten, maar de slavenhouders werden schadeloos gesteld. Ik had het al wel eens eerder gehoord, maar het nogmaals horen maakte me misselijk. En de meneer op de radio benoemde ook nog maar eens dat na het officieel afschaffen van de slavernij, de tot-slaaf-gemaakten nog jaren hebben moeten doorwerken onder dezelfde erbarmelijke omstandigheden. Het is niet alleen een zwarte bladzijde uit onze geschiedenis, maar een heel boekwerk, en daar moet aandacht aan besteed worden.

Alhoewel er nog niet heel veel boeken zijn over de slavernij en over Keti Koti zijn er toch een aantal boeken die ik bij jullie onder de aandacht wil brengen.

1. Suikerland: een indringend verhaal van Henna Goudzand Nahar over hoe zwaar het leven is van tot-slaaf-gemaakten. Ik maakte er ook een mini-podcast bij waarin ik vertel over Keti Koti:

2. Een vrolijke optocht op Keti Koti: een deels informatief en deels verhalend boek voor de wat jongere lezers waarin goed wordt uitgelegd wat Keti Koti nu precies is.

3. Op de rug van Bigi Kayman: een prachtig boek voor jonge lezers waarin verteld wordt over de legende van Bigi Kayman, een grote kaaiman die Surinaamse tot-slaaf-gemaakten op zijn rug meenam het moeras in waardoor ze vrij konden leven. Met QR-code om het lied ‘Bigi Kayman’ te beluisteren.

4. Virginia, een Afefe-verhaal: een indringend verhaal over Virginia, een tot-slaaf-gemaakte die daadwerkelijk heeft bestaan en die blijft strijden voor haar rechten:

5. Hoe mooi wit ik ben: een confronterend verhaal over een meisje dat dochter is van een plantage-eigenaar en dat de wereld ziet vanuit haar opvoeding. Het is belangrijk om het gesprek aan te gaan in de klas over dit boek. Dat kan met behulp van deze lessuggesties.

6. Yash: een boek over de periode na het afschaffen van de slavernij in Suriname, maar dat heel goed in beeld bracht hoe de slavernij nog doorwerkt in Suriname zelf.

Je hoeft in je les niet alleen boeken in te zetten. Er zijn voldoende websites waarop meer dan genoeg lesideeën te vinden zijn om met dit onderwerp aan de slag te gaan. Hieronder een heel kleine greep uit al het aanbod dat er is. Zo maakte Het Rijksmuseum in samenwerking met Thieme Meulenhoff een magazine over slavernij met daarbij verschillende lessuggesties die je vrij in je klas kunt gebruiken.

Ook op de website van het Wereldmuseum in Amsterdam is een les te vinden die je zo in je klas kunt gebruiken.

In het voortgezet onderwijs kun je bij Nederlands en geschiedenis aan de slag met een fragment uit het boek (of het hele boek) ‘Jaguarman’ van Raoul de Jong waarin duidelijk wordt gemaakt hoe verschrikkelijk het lot was van de tot-slaaf-gemaakten.

En natuurlijk is er de website van ‘Canon van Nederland’ waarin allerhande informatie over de slavernij terug te vinden is en nog veel meer boekentips bij elkaar verzameld zijn.

Wil ik afsluiten met het gedicht van Babs Gons dat zij vorig jaar schreef voor Keti Koti. Het heet ‘Wie zijn we morgen’ en het is een gedicht dat iedereen zou moeten lezen, moeten gebruiken in de klas en ook zou moeten bespreken. Via de link kun je het hele gedicht lezen, hier alvast een fragment:

‘maar wie zijn we nu / wie zijn we morgen / met dit verleden dat zich voor ons uitstrekt / wie zijn we achter de komma / de kleinkleinkleinkinderen van

hoe schrijven we onszelf / in dit volgende hoofdstuk / met hoeveel armen en met / welke woorden zullen we het verleden / uit de schaduw trekken / in de ogen kijken / en omhelzen?

vraagt een gedeelde geschiedenis / niet ook om het dragen van elkaars pijn / van elkaars welvaart / om de erfenis te verdelen?’