Onlangs verscheen er een nieuw boek dat iedereen weer even goed wakker deed schudden. Anne Steenhoff, basisschooldocent, schreef het boek ‘Een lui letterland’ waarin zij vertelt wat haar aanpak is op het gebied van lezen. Het is een vlot geschreven en motiverend boek waarin allerhande bruikbare tips worden gegeven om kinderen aan het lezen te krijgen.

Er staan echter ook uitspraken in waar ik het niet direct mee eens ben. Een van die uitspraken is ‘verban begrijpend lezen’. Als ik het goed begrijp vindt Steenhoff dat de manier waarop begrijpend lezen wordt aangeboden niet afdoende is en dat het, ook in het voortgezet onderwijs, ten koste gaat van het literatuuronderwijs dat meer aandacht zou moeten krijgen. Volgens Steenhoff is het lezen van boeken voldoende om het begrijpend leesonderwijs op niveau te krijgen.

Iwan Raats is ook docent, maar dan in het voortgezet onderwijs. Hij kijkt heel anders aan tegen het literatuuronderwijs op scholen, zo blijkt uit zijn ingezonden brief in het Parool. Hij stelt dat we af moeten van het idee dat leesvaardigheid alleen maar draait om het lezen van boeken.  Het vak Nederlands draait volgens hem om nog zoveel meer dan dat.

Het is fascinerend om deze twee uitersten naast elkaar te zien. Waar Steenhoff veel lof ontving over haar werk, kon Raats rekenen op veel tegenstand. En toch snap ik Raats’ punt wel, alhoewel ik het niet zo boud zou willen stellen als hij. Ik ben namelijk een groot voorstander van het gebruik van literatuur in mijn lessen, maar niet alleen als vrij-lees-middel. Literatuur behelst namelijk nog zoveel meer dan dat.

Raats zegt dat het vak Nederlands op school moet draaien om het voeren van debatten over onderwerpen die jongeren aangaan, om het schrijven van opinieartikelen of om het naspelen van rechtszaken waarbij argumenten verder uitgewerkt kunnen worden. Ik ben het met hem eens, maar wat Raats vergeet is dat je hier juist literatuur ontzettend goed voor in kunt zetten.

Een boek als ‘De zweetvoetenman’ biedt een uitstekende basis om kennis te maken met het recht en van daaruit een rechtszaak verder uit te werken. Een boek als ‘Stenen eten’ geeft voldoende maatschappelijke voeding om met elkaar het debat te voeren over challenges op TikTok die tot gevaarlijke situaties kunnen leiden.

(Jeugd)literatuur is een uitstekend middel om tot begrip te komen en om kennis van de wereld op te doen. Volgens mij moet dat niet alleen bestaan uit (verplicht) in stilte lezen en voorlezen, maar moeten leerlingen, en dus ook zeker docenten, daar daadwerkelijk mee aan de slag gaan. Niet begrijpend lezen verbannen, maar juist literatuur als een van de middelen inzetten om het leesbegrip en tevens het plezier in dat gehate begrip, begrijpend lezen, te vergroten.