Tijd is iets vreemds. Als bijna 40-jarige kan ik me al geen voorstelling maken van het leven dat nog voor me ligt en dat na mij gaat komen, laat staan het leven dat voor mij al geweest is. Te bedenken dat wij mensen een klein vlekje zijn in vergelijking met het leven dat ons is voorgegaan op deze wereld is fascinerend. Wij mensen voelen ons wellicht oppermachtig, maar als we het in het perspectief van het bestaan van de aarde bekijken, stellen we eigenlijk helemaal niet zoveel voor. In dat licht bezien, zijn wij ook nog helemaal niet zo lang de enige menssoort die hier op aarde rondloopt. Want enkele tienduizenden jaren geleden waren er ook nog andere soorten, waaronder de meest bekende, de neanderthaler. Geen voorouders van ons, maar verwanten wiens genetisch materiaal nog steeds voor een klein deel aanwezig is in ons DNA.

Er zijn nog niet heel veel boeken die gaan over neanderthalers en al helemaal niet veel boeken die vertellen over het steeds verder verdwijnen van deze menssoort. Dat maakt ‘Atta’ van Jolien Janzing een bij voorbaat al origineel en onderscheidend boek. In het boek speelt de gelijknamige Atta de hoofdrol. Atta heeft een hekel aan bessen plukken en gaat veel liever op jacht, maar dat mag ze niet omdat ze een meisje is.

Als ze op een dag besluit tóch stiekem mee te gaan op de jacht, komt ze gelijk in de problemen. De groep stuit op een gigantische mammoet en Atta komt in gevaar. Ze slaat op de vlucht, maar kan nadat ze ontsnapt is van de mammoet de weg naar huis niet meer vinden. Tijdens haar zoektocht stuit ze op een groep Neanderthalers die haar vriendelijk opnemen in hun groep. De Neanders zijn echter zó vriendelijk dat Atta het niet helemaal vertrouwt.

‘Atta’ is een verhaal waar veel vaart in zit. Zodra je begint met lezen, voel je sympathie voor Atta die zich niet wil conformeren aan de geldende regels. Zij trekt haar eigen plan. Dat ze dat direct al moet bekopen met het kwijtraken van haar stam is zuur, maar Atta weet er het beste van te maken. Dat is te bewonderen aan het meisje. Atta heeft een sterke innerlijke gids die haar telkens weer terugkrijgt op het pad dat ze daadwerkelijk wil volgen, hoe er ook aan alle kanten aan haar getrokken wordt. Het maakt Atta een veelzijdig en interessant personage waar je meer over te weten wilt komen.

Persoonlijk moest ik wel wennen aan de taal van de Neanders in het boek. Dat de taal van Atta, die zelf een Mengel is – een mengsel tussen Howies en Neanders – anders is, is logisch. De taal van de Neanders is doorspekt van de ie’s: ‘jij nie goed in koppie (…) druppie, druppie, druppie’. Aan de ene kant vond ik het wel leuk, het zorgde daadwerkelijk voor onderscheid tussen Atta en de Neanders.

Aan de andere kant echter, haalde het soms de vaart uit het verhaal. Ik moest goed nadenken over wat de Neanders nu precies zeiden en sommige tekst vroeg om herlezing. Ik kan me goed voorstellen dat ik, enigszins vastgeroeste volwassene, daar meer moeite mee heb dan kinderen, die de taal van de Neanders geweldig zullen vinden. Juist door het taalgebruik zullen ze zich kunnen inleven in Atta die zich als Mengel zo anders voelt dan de Neanders.

Dat de Neanders in zwaar weer verkeren, komt duidelijk naar voren in het boek. Omdat de Mengels de streek over nemen, zijn zij gedwongen verder te trekken naar andere gebieden op zoek naar eten. Het is krachtig dat Jolien Janzing de daadwerkelijke geschiedenis onderdeel heeft laten zijn van haar verhaal. Alhoewel het verhaal van Atta fictie is en we ook niet met volledige zekerheid kunnen zeggen hoe de Neanderthaler is uitgestorven, maakt het wel goed inzichtelijk voor kinderen hoe er aan het tijdperk van de Neanderthalers een eind kwam.

Zo richting het einde van deze bespreking wil ik zeker het werk van Linde Faas niet onbesproken laten. Faas is bekend van ander werk en weet altijd indruk te maken met hetgeen ze doet. In deze boeken echter, laat ze andere kleuren dan we van haar gewend zijn het verhaal vertellen. En ook dat maakt indruk. Het past volledig bij het verhaal en bij Atta, die onbevreesd en met open blik de wereld inkijkt. ‘Atta’ is een mooi verhaal over je ergens thuis voelen en de mensen bij wie je graag wilt zijn. Het maakt me nieuwsgierig naar de volgende kinderboeken van Jolien Janzing die hopelijk zullen gaan volgen.

Schrijver: Jolien Janzing
Illustrator: Linde Faas
Uitgeverij: Lemniscaat