Ooit werd onze kat aangevallen door honden en dat was nogal een gebeurtenis. Met het hele gezin stonden we om het arme beestje heen en het was duidelijk dat het niet goed zou aflopen met hem. Mijn vader wilde het er niet over hebben en zei dat als we de kat maar met rust lieten, hij vanzelf wel beter zou worden. Het is een kop-in-het-zandmethode die ik maar al te goed herken. Nee, ik kom niet uit een gezin van praters, alhoewel we wel ons best doen de laatste jaren.

Ook na het overlijden van mijn zus spraken we daar niet veel over. Al eerder schreef ik eens dat we op eilandjes leefden en dat iedereen zijn verdriet op zijn eigen manier droeg. En misschien is het ook bijna onmogelijk het anders te doen bij zo’n grote en ingrijpende gebeurtenis. Toen mijn vader zelf ziek werd, sprak hij enkel op de eerste avond met ons over een mogelijk afscheid. Daarna zei hij: ‘ik word wel weer beter’ en stopte hij met praten over dit moeilijke onderwerp. Dat heeft hij tot zijn sterven volgehouden. Het openbreken van dat soort moeilijke, gesloten mechanismes vereist moed en doorzettingsvermogen en nog steeds merk ik dat het me niet altijd even makkelijk afgaat. Die kop-in-het-zandmethode van mijn vader klinkt vaak best aanlokkelijk.

Ook in het gezin van Roman zijn ze aanhangers van deze geliefde methode. Het zusje van Roman is verongelukt door een gruwelijk voorval, maar binnen het gezin wordt daar niet met elkaar over gepraat. Als er in de buurt van Romans school een gebouw in brand staat, maakt dat van alles bij hem los waarover hij niet kan praten met anderen. Eigenlijk is hij tot over zijn oren verliefd op Celine, het mooiste meisje van de school, maar door alle gebeurtenissen voelt hij niet meer de ruimte hiermee bezig te zijn. En dan duikt er ook nog een kennis op van eerder die mogelijk iets met de brand in het gebouw te maken heeft.

Ik denk dat het logisch is dat hetgeen je het meest herkent in een boek, je ook het meest raakt. Dat was in ieder geval in dit verhaal zo. De angst andere dierbaren ook te verliezen als het je eenmaal eens is overkomen, het pijnlijke zwijgen en de moeilijkheid om gesprekken aan te zwengelen over zulke ingrijpende gebeurtenissen, het is allemaal zo goed gevangen in dit verhaal dat geschreven is door Anke Kranendonk. Ik werd echter het meest geraakt door het verdriet waarin iedereen binnen het gezin van Roman gevangen zat en hoe dat verdriet beschreven werd door Kranendonk. Een moeder die alleen spreekt door middel van haar vioolmuziek, een vader die zijn liefde alleen kan tonen door afwijzing en drie broers die elkaar kwijtraken te midden van al die pijn. Dat is wat een gigantisch en onverwacht verdriet met je doet.

Wat ook indruk maakte, was de beschrijving van het onwijs grote schuldgevoel dat Roman met zich meedroeg en het geheim dat daaraan verbonden was. Hoe zo’n geheim zorgt dat je afstand neemt van alle mensen die daadwerkelijk om je geven en hoe je niet de ruimte voelt om te praten met anderen over iets waar jij je verantwoordelijk voor voelt, ook dat heeft Kranendonk prachtig weten te vangen in dit boek.

Ja, ‘Brand’ is een indringend verhaal dat gaat over gigantisch verdriet, maar dat tegelijkertijd ook gaat over de voor iedere jongere herkenbare gebeurtenissen. Roman worstelt namelijk ook met zijn identiteit, met zijn rol binnen zijn vriendengroep en met de relatie die hij heeft met Celine, waarin hij, maar ook zij, niet praat over hetgeen hij voelt. Dat zal voor veel jongeren die dit boek lezen herkenbaar zijn en er daardoor ook voor zorgen dat zij zich ook in die andere situatie goed in kunnen leven.

‘Brand’ is echt een prachtig boek om in te zetten in het voortgezet onderwijs en ik zal mijn leerlingen dit boek dan ook zeker tippen en er uit voorlezen.

Schrijver: Anke Kranendonk
Uitgeverij: Querido