Sommige mensen hebben alles, andere mensen hebben niets. Ik vond en vind dat soms nog steeds een ontzettend moeilijke puzzel. Ik kijk dan naar mensen en zie makkelijke levens, wind in de rug en zorgeloze hoofden. Niets in het leven lijkt ze moeite te kosten. Zondagskinderen heet dat, geloof ik. Aan de andere kant staan er mensen bij wie alles tegen lijkt te zitten. Ze verliezen keer op keer en het lukt ze niet zich vrij te vechten van het juk dat op hun schouders rust.

Die eerste groep mensen maakte mij vroeger boos: waarom hadden zij wel alles en moest ik altijd zo hard vechten? Ik leek misschien wel bevoorrecht, maar het leven was niet automatisch lief voor me. Het resulteerde in kwaadheid naar die mensen en naar een mogelijke god die keuzes maakte tussen de ene mens of de ander. Zo voelde dat toen voor mij. Nu ik wat ouder ben en ik gelukkig niet meer zo hard hoef te vechten, snap ik dat ieder mens zo zijn eigen verdriet heeft, dat geen enkel mensenleven rimpelloos is. Toch zit er ergens in mij een gevoel van onrecht, van boosheid als ik zie hoeveel mensen, hoeveel gezinnen eindeloze ellende en verdriet moeten verdragen.

Dat gevoel kreeg ik ook bij het lezen van ‘De zoon van de berentemmer’. In dit verhaal reist Ciprian samen met zijn gezin en een beer rond en treden ze met elkaar op. De mensen in de dorpen en steden willen alleen meestal niets van ze weten. Als hun auto het op een dag begeeft, worden ze voor het blok gezet. Er zit niets anders op dan hun beer vrij te laten en op reis te gaan naar Parijs.

Een mensensmokkelaar neemt ze mee en eenmaal aangekomen in de lichtstad komen ze terecht in een sloppenwijk. Daar heeft de smokkelaar het voor het zeggen en Ciprian en zijn gezin worden direct aan het werk gezet om het onmogelijke bedrag dat ze geleend hebben voor de reis terug te betalen. Ciprian wordt gedwongen te gaan stelen. Op een dag echter ziet hij twee mensen schaken. Hij kan aan niets anders denken en blijkt zeer getalenteerd te zijn. Dat talent kan alles voor het gezin veranderen.

Ciprian heeft het zwaar, zijn familie heeft het zwaar. De situatie lijkt zo vaak uitzichtloos en tóch zet hij door. Niet altijd, soms weet hij het ook even niet meer en dat is logisch. Maar Ciprian heeft een uitzonderlijke gave en dat helpt hem. Het is bijna ontroerend om te lezen hoe Ciprian, die alles kan onthouden, zijn woordenboek ‘Robert’ genaamd met zich meeneemt en daar alle woorden uit leert die erin staan. Het geeft hem houvast. Wat ook ontroerend is, is de trots van de vader van Ciprian, die niemand hem afneemt. Al kotst de hele wereld hem uit, hij is een afstammeling van Egyptische farao’s en beschermeling van keizer Sigismund en hij laat zich niet klein krijgen. De veerkracht van mensen kan soms uitzonderlijk groot zijn.

Geweldig is een passage waar vader de show met de beer aankondigt en het publiek naar de show probeert te betrekken. De beschrijving is zo treffend geschreven, dat je maar weinig fantasie nodig hebt om het voor je te zien. Sowieso is de taal fijn in dit boek. Het is toegankelijk geschreven en ondanks de zware thema’s zitten er voldoende momentjes in die humoristisch genoeg zijn, zoals het moment dat Ciprian voor het eerst met mevrouw Walvis in gesprek gaat, die in het echt geen mevrouw Walvis heet, maar heel anders.

Ciprian krijgt kansen. Dat zorgt er niet automatisch voor dat het leven van zijn gezin makkelijker wordt. Integendeel. Het blijft zwaar, maar Ciprian krijgt hulp om zich los te maken van oude patronen. Dat vond ik mooi om te lezen, maar tegelijkertijd ook wrang. Ciprian kreeg die kansen, omdat hij opviel, zeer getalenteerd was. Zonder dat had hij nog steeds in de sloppenwijk gezeten of nog erger. En zo zijn er nog zoveel meer mensen die niet voldoende opvallen om hulp te kunnen krijgen die ze eigenlijk nodig hebben.

Die gedachten doen echter niets af aan het verhaal dat ik heb gelezen. ‘De zoon van de berentemmer’ is een verhaal dat ontroert en dat je met je ogen open een avontuur laat beleven dat je bijna letterlijk voor je neus ziet gebeuren.