Julia en mijn broer en ik
De afgelopen weken volgde ik online een cursus Young Adult-literatuur. Op verschillende avonden werden er drie boeken besproken, waarvan één boek daadwerkelijk een Young Adult was, de ander een coming of age verhaal en de derde aanschurkte tegen een Young Adult, maar eigenlijk nog een jeugdboek was. Toch werden deze drie boeken gekozen voor een cursus over YA-literatuur.
Dat vond ik interessant, want welke literatuur is nu eigenlijk voor wie bedoeld en wie bepaalt dat? Ook op school zie je vaak dat ermee geworsteld wordt. Docenten in het po én het vo zeggen bijvoorbeeld: ‘Dit boek mag je niet lezen, want het is niet voor jouw leeftijd (of nog erger: ‘het is niet op jouw niveau.’).’ Maar de vraag is wat leeftijd ertoe doet als de inhoud voldoende uitdagend en aansprekend is voor degene die het leest.
‘Julia en mijn broer en ik’ is ook zo’n boek: oorspronkelijk geen Young Adult, maar een jeugdroman. Qua thematiek en gevoelsleven past dit verhaal echter behoorlijk goed in de Young Adult-wereld. Ook de taal die Herman van de Wijdeven bezigt in zijn verhaal is poëtisch en op sommige momenten van een behoorlijk hoog niveau. De diepere lagen in het boek zijn niet voor iedereen even makkelijk te herkennen. Ook al is de hoofdpersoon, Jakob, pas dertien, toch passen zijn gedachten en handelingen goed thuis in die van de wat oudere jongere.
Jakob is al een behoorlijke tijd smoorverliefd op Julia. Er is alleen één probleem: Julia is al jaren het vriendinnetje van zijn grote broer Esse. Jakob en Esse hebben niet echt een warme band, Esse droomt er namelijk van een echte profvoetballer te worden en daar moet alles voor wijken. Om dit te kunnen bereiken, laat hij zich in met foute zaken en komt hij steeds verder verstrikt te zitten in een wereld van smokkel en verboden middelen. Jakob grijpt in en is vastbesloten de rol van held op zich te nemen om zo het probleem voor Esse op te lossen.
Jakob voelt zich altijd kleiner dan zijn broer, die hem de bijnaam Mug heeft gegeven. Niet omdat hij daadwerkelijk zoveel kleiner is, maar omdat Esse hem net zo irritant vindt als het steekgrage beestje. Toch voelt Jakob zich aan het begin van het verhaal een stuk kleiner dan Esse. Maar gedurende het verhaal maakt Jakob een flinke ontwikkeling door. Speelt hij eerst de held, later komt hij erachter wat die heldenrol daadwerkelijk inhoudt en welke prijs ervoor betaald moet worden. Jakob is misschien nog steeds dertien, maar voelt aan het einde een stuk ouder.
Dat was dan ook tegelijkertijd hetgeen me dwarszat: ik vond de gedragingen van Jakob niet passen bij zijn leeftijd. Wellicht had het avontuur beter gepast bij een zestienjarige. Het is een van de weinige kritiekpuntjes die ik heb over het boek.
‘Julia en mijn broer en ik’ is namelijk een verhaal dat zindert. Niet alleen omdat het zich afspeelt tijdens een loeihete zomer waardoor alle lontjes toch al iets korter zijn, maar ook door de spanning die er hangt tussen Jakob en Julia. Julia, de verboden vrucht waar zo moeilijk vanaf te blijven valt. Door het hele boek heen hangt die spanning en die weet Van de Wijdeven goed in taal weer te geven:
‘Julia haakt haar ogen aan de mijne vast en laat ze niet meer los. Mijn binnenkant kapseist. Haar lijf beweegt soepel en precies. Ze is een warm en lenig dier. Tussen haar schommelende borsten zit diep, draaierig makend donker. Ik probeer mijn ogen ervan weg te houden’.
Het is prachtige taal, zoals ik eerder zei: bij tijd en wijle poëtisch, maar ook hier kan ik me niet voorstellen dat een dertienjarige deze woorden bezigt als hij wil beschrijven wat hij voelt op een moment als dit.
‘Julia en mijn broer en ik’ is een spannend en indrukwekkend verhaal dat na afloop nog blijft hangen. Je gunt Jakob zijn heldenrol en een lief, maar de vraag of dat allemaal gaat lukken is minstens zo interessant. Het boek is niet alleen aan te raden voor de jongste adolescenten, maar ook zeker voor de groep die daarboven zit.
Schrijver: Herman van de Wijdeven
Uitgeverij: Querido
Lees ook:
