Pardalita
Op de basisschool begint het al en in het voortgezet onderwijs zet de trend zich voort: kinderen en jongeren die dénken dat er alleen maar saaie boeken bestaan. Docenten die vervolgens niet voldoende kennis van boeken hebben, kunnen dit niet goed weerleggen en eigenlijk is dat de dood in de pot. Het is eeuwig zonde dat er op deze manier zoveel lezers verloren raken. Zeker omdat de stelling ‘er zijn alleen maar saaie boeken’, gewoon echt niet klopt.
Dat het soms lastig is om een boek te vinden dat bij je past, dat kan kloppen. Zelfs bij ons in huis, waar behoorlijk veel gelezen wordt en er allerhande boeken voor het grijpen liggen, is het soms moeilijk boeken te vinden voor onze tienjarige die niet zomaar met alles akkoord gaat. Maar door met elkaar op zoek te gaan, het er met elkaar over te hebben komen we er iedere keer weer uit.
En zo zou het ook moeten zijn in het onderwijs. Er is zoveel moois en zeker weten voor iedereen wat wils. Lees voor, ook in het voortgezet onderwijs, neem boeken mee, vertel erover, laat het alleen maar zien, laat kinderen vertellen over wat ze gelezen hebben zonder er gelijk een beoordeling aan vast te plakken, lees, lees, lees. Zeker weten dat we dan met elkaar die trend kunnen ombuigen!
Dit betoog kwam bij me op na het lezen van de graphic novel ‘Pardalita’. Het boek gaat over de zestienjarige Raquel die in een klein stadje in Portugal woont. Ze heeft twee beste vrienden en ook een vriendje Miguel. Maar dan komt er een nieuw meisje op school, Pardalita, en Raquel is gelijk verkocht. Ze kan niet anders dan denken aan Pardalita en wil heel graag bij haar in de buurt zijn. Zou ze daadwerkelijk verliefd zijn geworden op een meisje?
Wat zo fijn aan deze graphic novel is, is dat hij zo zacht is. En dat bedoel ik natuurlijk niet letterlijk, maar meer in taal en beeld. Alhoewel de verliefdheid plotseling aanwezig is, gaat het leren kennen van Pardalita en de manier waarop ze naar elkaar groeien met een bepaalde onschuld en tederheid. Dat zie je terug in de beelden, er zijn veel ronde vormen, net als het omslag van het boek dat geen puntige hoeken heeft, maar juist ook rond is. De tekst is bij tijd en wijle poëtisch en daardoor sluit het goed aan op het gevoel dat het boek mee wil geven:
‘Als ik bij Miguel ben, zie ik mezelf soms van buitenaf. Dan ben ik niet mezelf, maar iemand die ons kruist op straat en ons hand in hand ziet lopen. Ik ben de ober die de koffie op ons tafeltje zet. Ik ben de vrouw die tegenover ons gaat zitten in de bus, de poes op de hoek die we aaien. Ik ben een voorbijrijdende auto, ik ben een bakstenen muur, ik ben de bomen.’
Een rode lijn die door het verhaal heenloopt zijn de onregelmatige werkwoorden, woorden die een andere verleden tijd hebben en die je niet kunt begrijpen, maar uit je hoofd moet leren. Telkens blijven die terugkeren in het verhaal. Voor mij staat dit symbool voor de eerste verliefdheid die Raquel voelt voor een meisje: het gevoel is er en is op geen enkele manier te begrijpen, hoeft ook niet begrepen te worden. Het is er, zonder dat er regels voor zijn.
Dat spel met taal en beeld komt vaker naar voren in dit boek. Zo gaat Raquel bij een toneelclub en opeens vindt er een dialoog plaats tussen haar en haar moeder als in een filmscript. Of er is een opsomming van enkel voltooid deelwoorden als het gaat om wat Raquel met haar vrienden beleefd heeft. Aan het einde van het boek is tekst overbodig, alleen beeld is dan voldoende om te laten zien wat er precies gebeurt.
‘Pardalita’ is een ijzersterk verhaal dat alleen maar sterker wordt na herlezing. Ik kan me voorstellen dat sommige jongeren zich helemaal kunnen verliezen in dit boek, terwijl voor andere jongeren wellicht het omgekeerde geldt. Voor ieder kind, voor iedere jongere is er een boek te vinden. En dit zou zomaar dat boek kunnen zijn.
Schrijver en illustrator: Joana Estrela
Vertaler: Finne Anthonissen
Uitgeverij: Querido
