Zusje
Enige tijd geleden deed ik het: ik schreef me uit bij de kerk waar ik al jarenlang lid was, maar ook al jarenlang niet meer naartoe ging. God en ik hebben altijd een moeizame relatie gehad. Toen mijn zus overleed, was ik vooral heel erg boos. Op die god van wie men zei dat hij alleen maar goed deed, maar ondertussen zat ik, zat ons gezin, in de ellende.
Die boosheid was ingewikkeld, want ik had ook veel verhalen gehoord over hemel en hel in mijn jeugd in de kerk waar ik kwam. Boos zijn op god leek me niet een voorwaarde om in de hemel te mogen komen. En toch bleek die woede niet uit te zetten. Toen rampspoed me in de jaren daarna achtervolgde werd mijn woede groter en groter. Bij jubelpsalmen in de kerk lukte het me niet om mee te zingen, maar god de rug toekeren lukte me ook niet. Ik moest daar bijna veertig voor worden om dat definitief te durven. De dag dat ik mij uitschreef, voelde als een soort bevrijding, alhoewel dat zeurende stemmetje in mijn achterhoofd toch wel nooit helemaal tot zwijgen zal worden gebracht.
Ik denk dat ik daarom zo veel herkende in het boek ‘Zusje’, een verhaal van Rifka Mels, opgetekend door Janneke Schotveld. Querido heeft de serie Slash nieuw leven ingeblazen, een serie waarbij gerenommeerde schrijvers levensverhalen van jongeren weten om te zetten in verhalen. En deze eerste nieuwe verschijning is zeer goed geslaagd. Schotveld heeft de zoektocht, de worsteling van hoofdpersoon Rifka prachtig weten te verwoorden.
Rifka is net in de twintig en heeft haar bachelor afgerond. Ze komt uit een zeer gelovig gezin en heeft binnen dat gezin en binnen haar gemeente geworsteld met haar geaardheid. Ook al heeft ze dat zelf volledig geaccepteerd, de mensen om haar heen hebben toch nog allerlei andere oplossingen voor haar: door gebed en geloof kun je immers genezen worden, óók als je op iemand valt van hetzelfde geslacht.
Rifka heeft gelukkig haar zusje Tabitha die haar onvoorwaardelijk steunt. Tabitha komt echter te overlijden en Rifka vlucht: voor het geloof waarmee ze is opgegroeid, haar onnoemelijke verdriet en het allesverterende schuldgevoel. Ze gaat op de fiets naar Noorwegen om zo alle pijn uit haar lijf en uit haar hoofd te krijgen. Maar natuurlijk werkt dat niet zo en komt ze zichzelf onderweg keihard tegen.
Hardheid wordt niet geschuwd in dit verhaal. Het leven is hard en buigt niet zomaar met je mee, omdat je dat graag zou willen. En toch zitten er ook prachtige lichtpuntjes in dit verhaal. Het belangrijkste? De goede mensen zijn met meer en je mag met compassie naar jezelf kijken en de rol die je inneemt in het leven, hoe moeilijk dat ook is.
Prachtig vind ik dat het verhaal van Job terugkomt in dit verhaal. Het is een bijbelverhaal waarin alles van deze man wordt afgenomen. Zo test god hoe standvastig Job is in zijn geloof. Het laat zien hoe hardvochtig een god kan zijn die iemand test door alles af te nemen. Geen verhaal van liefde, maar van pijn.
Job krijgt als dank alles terug van god, maar in mijn ogen kan het nooit meer worden wat het was als eerder alles van je is weggehaald. Dat weet ook Schotveld goed te verwerken in het verhaal. Ze laat zien welke pijn Rifka voelt en hoe boos ze is vanwege een verhaal als dat van Job waarmee mensen pijn en verdriet proberen goed te praten.
‘Zusje’ is een indringend verhaal dat je niet zomaar loslaat. Je zit als lezer samen met Rifka op die fiets en doorvoelt samen met haar de pijn die ze doormaakt. Dat alles probeert ze diep weg te stoppen, maar uiteraard weet het zijn weg naar buiten te vinden. Rifka buigt diep als het riet in de slootwaterkant, maar knakt uiteindelijk niet. En dat is de kracht van Rifka, die ze niet krijgt van een god, maar die in haarzelf zit.
Schrijver: Janneke Schotveld
Uitgeverij: Querido
Lees ook:
