Enige tijd geleden las ik een column in De Volkskrant van Jarl van der Ploeg die schreef over het politieke klimaat in Italië en de gevolgen die dat heeft voor heel wat mensen die in dat land wonen. Niet alleen is het er zwaarder geworden voor migranten, maar ook voor LHBTIQ+-gezinnen. Van der Ploeg spreekt over het in slaap gesuste volk, omdat na de winst van Meloni in 2022 werd verwacht dat er Tweede Wereldoorlogse praktijken zouden plaatsvinden.

Die bleven uit, maar desalniettemin is het klimaat in Italië behoorlijk veranderd. Ook in Nederland is dat een ontwikkeling die plaatsvindt. In NRC stond onlangs een artikel waarin uiteengezet werd dat steeds minder jongeren homoseksualiteit accepteren. In de Nederlandse politiek spreken bepaalde groepen op sociale media ook steeds minder positief gesproken over de LHBTIQ+-gemeenschap.

Het is een ontwikkeling die me zorgen baart, zeker met de regering die momenteel aan het roer staat. Op allerlei manieren proberen ze hun harde woorden te verzachten, maar de inhoud ervan verandert niet en dat heeft nu al effect op onze maatschappij. Dat we niet terug moeten willen gaan naar het verleden, wordt maar al te duidelijk als je boeken leest die gaan over hoe er in het toentertijd werd omgegaan met mensen die homoseksuele gevoelens ervoeren.

Het boek ‘Kermiskind’ van Jacques Vriens is een boek dat over dit onderwerp gaat. Het speelt zich zo’n honderd jaar geleden af en hoofdpersoon is de dertienjarige Rosa. Zij is een kermiskind: haar vader heeft zijn eigen theater en Rosa is een van de spelers die mee moet spelen. Dat vindt Rosa  helemaal niet fijn, want de rollen die ze speelt moeten precies zo ingevuld worden als haar vader dat van haar verwacht. Gelukkig heeft ze Teunis, een jongen die zich heeft aangesloten bij hun theatergezelschap en die schittert in vrouwenrollen. Ze worden vrienden en naarmate Rosa hem beter leert kennen, komt ze achter een groot geheim.

Wat ik bijzonder knap vind aan dit boek, is dat Jacques Vriens het leven van zo’n honderd jaar geleden zo gedetailleerd uiteen weet te zetten. Door het verhaal heen, krijgt de lezer steeds meer informatie hoe het leven er in de jaren ’20 van de vorige eeuw eruitzag waardoor je de moeilijke kwesties waar Rosa tegenaan loopt in het verhaal beter leert begrijpen.

Vriens zet de twijfel van Rosa trefzeker neer. Aan alles voel je dat Rosa zich niet op haar gemak voelt in de rollen waartoe zij gedwongen wordt, maar er is moed voor nodig om oude patronen te doorbreken. Pas nadat haar vader een ongeluk krijgt en haar ontzettend bazige oom nog meer veranderingen wil doorvoeren die het gezelschap niet ten goede komt, durft Rosa voor zichzelf en haar overtuigingen op te komen. Hetzelfde geldt voor de strijd die Teunis moet leveren: hij is verliefd op een jongen en dat maar weinigen accepteren dat. Degenen die het accepteren spreken er niet over. Vriens weet de worsteling van Teunis, maar ook die van zijn omgeving, invoelbaar te maken voor de lezer.

Wat tevens zo bijzonder is aan het werk van Vriens, is dat je altijd zijn stem hoort in de boeken die hij schrijft. Storytel is niet nodig bij een boek van Vriens, omdat zijn meesterstem altijd ergens in een hoekje van je hersenen aanwezig is. Het is typerend voor de verhalen die hij schrijft, die, hoe uiteenlopend ze ook zijn, altijd een typisch Vriens-sausje meekrijgen.

‘Kermiskind’ is een boek dat ons laat zien hoe belangrijk het is om wakker te blijven en ons niet in slaap te laten sussen. Voor we het weten zijn we honderd jaar terug en moeten groepen, net als in Italië nu vechten voor hun bestaansrecht. Juist het voorlezen van deze boeken thuis of in de klas, zorgt ervoor dat kinderen breder leren kijken en dat ze leren reflecteren op hun eigen handelen. En dat is juist in dit politieke klimaat van ontzettend groot belang.

Schrijver: Jacques Vriens
Uitgeverij: Van Holkema & Warendorf

Lees ook:

De paardenjongens