Enige tijd geleden ging ik samen met mijn lief naar de film ‘Oppenheimer’. Bijna drie uur lang keek ik naar de ontwikkeling van een verschrikkelijk en dodelijk wapen en hoe verder we kwamen in het verhaal, hoe beroerder ik me ging voelen. Het moment waarop de atoombommen in de film daadwerkelijk worden gedropt op Hiroshima en Nagasaki is krachtig in beeld gebracht. Al die juichende mensen en daartegenover Oppenheimer die zich realiseert wat er daadwerkelijk is gebeurd en wat de gruwelijke gevolgen daarvan zijn, is zo krachtig neergezet.

Vlak voor het einde van het film, we hoefden nog maar zo’n 20 minuten, ging het brandalarm af in de bioscoop. Uiteindelijk bleek het vals te zijn, gelukkig, maar met zo’n onderwerp als in ‘Oppenheimer’ was het toch iets meer schrikken dan bij iedere andere film.

In ’Mijn vader in de mottenballen’ speelt het verhaal zich af tijdens de Koude Oorlog, een periode die startte vlak na het vallen van de bovengenoemde atoombommen. Het was een langdurige periode waarin niet echt gevochten werd, maar waarin de dreiging van kernwapens constant aanwezig was, zo ook in Nederland.

Het verhaal over Simon begint dan ook met een oefening in de klas voor als de atoombom valt: alle kinderen moeten zo snel mogelijk onder de tafel duiken. Maar weinig kinderen nemen het serieus, Simon daarentegen is de snelste en de beste van de klas. Dat komt omdat zijn vader vrijwilliger is van Bescherming Bevolking, een organisatie die mensen moet beschermen tegen luchtaanvallen van de vijand. Maar bij thuiskomst na die ene schooldag is zijn vader verdwenen evenals zijn o, zo belangrijke helm en overall. Simon gaat op zoek naar zijn vader die vast een belangrijke geheime missie moet volbrengen tegen de Russen. Tijdens zijn zoektocht komt hij Jo tegen, een meisje dat samen met hem op zoek gaat naar zijn vader.

Wat opvallend is aan dit verhaal is het kindperspectief van waaruit het verhaal verteld wordt. Simon is naïef, heeft een rotsvast vertrouwen in zijn vader en kijkt huizenhoog tegen hem op. Zijn verdwijning kan niet anders zijn dan dat hij de wereld aan het redden is. Sommige kinderen zullen meegaan in deze lezing en net als Simon geloven dat zijn vader inderdaad een ware held is. Tussen de regels door echter leest de wat oudere en wellicht wat meer ervaren lezer wat anders. Zo luistert Simon een gesprek af tussen zijn moeder en zijn tante waarin eigenlijk al wel vrij duidelijk wordt waarom de vader van Simon weg is. Simon hoort dat gesprek ook, maar verbindt er hele andere conclusies aan.

Ook later op een feestje bij Simon thuis wordt er door de gasten enigszins schamper gereageerd op de aanwezigheid van vader. Ook hier gelooft Simon volledig in zijn eigen lezing van het verhaal. Dat spel heeft Marte Jongbloed krachtig neergezet. En zelfs als je als lezer een vermoeden hebt, blijf je toch nieuwsgierig naar de precieze gang van zaken.

Pas op het einde worden we daarop getrakteerd, alhoewel naarmate het verhaal vordert meer puzzelstukken op hun plek vallen. Die meerdere lagen in het verhaal zijn fijn en het zorgt ervoor dat je wilt blijven doorlezen. Dat geldt denk ik voor alle lezers: de nietsvermoedende groep zal willen weten wat vader nu eigenlijk aan het doen is en de groep die al wat begrijpt van het achterliggende verhaal zal willen staven of de vermoedens daadwerkelijk bevestigd worden.

Marte Jongbloed schrijft gedetailleerd. Daardoor lukt het haar in niet al te veel bladzijden een nauwgezet verhaal neer te zetten, waarin we de wereld van Simon leren kennen. Het is een wereld waarin Simon van alles ziet, behalve de echte grote lijnen. Hij ziet de vleeskleurige lippenstift van de juf die hem ergert, blokjes die Jo verkeerd op elkaar stapelt en het vooral heel erg serieus nemen van de oefeningen die thuishoren in een tijd van dreiging. Het past bij zijn personage en het zorgt ervoor dat je hem begrijpt en tegelijkertijd in je hart sluit.

‘Mijn vader in de mottenballen’ is een aansprekend verhaal dat leest als een trein. Het maakt nieuwsgierig naar meer informatie over de periode van de Koude Oorlog, waarover naar mijn weten nog niet zoveel kinderboeken verschenen zijn. Na het lezen van dit boek ben ik benieuwd naar wat Marte Jongbloed nog meer voor ons in petto heeft. Dit smaakt namelijk naar meer.

Schrijver: Marte Jongbloed
Uitgeverij: Luitingh-Sijthoff