Woorden van Timo
De laatste tijd heb ik best vaak geschreven over gemis na overlijden. Maar zolang er boeken geschreven blijven worden over dit onderwerp, blijf ik met jullie mijn persoonlijke ervaringen rondom deze gebeurtenissen delen. Zo ook naar aanleiding van het lezen van het boek ‘Woorden van Timo’ waarin we op de eerste pagina nog kennismaken met een blakend gezonde Timo en hij er dan opeens niet meer is.
Het ‘er opeens niet meer zijn’ en de periode daarna voor Timo’s zus Nanne, bezien vanuit haar perspectief heb ik gezien als zeer waardevol. Opeens mocht ik kennismaken met een ander gezin waarin zo’n groot verlies een rol speelde en waarin iedereen anders omgaat met alles wat daarbij komt kijken. Dat moment van verlies, die plotselinge ommekeer staat ook in mijn eigen geheugen gegrift. Zonder enige moeite kan ik alle details van die ene week nog voor me halen: het moment waarop ik hoorde dat mijn zus verongelukt was, die eindeloze week waarin ze in het ziekenhuis lag en tot slot die boodschap dat ze er echt niet meer was. Ik beleefde alles van een afstand, want ik wilde niet thuis zijn en al helemaal niet in het ziekenhuis. Liever ging ik alles uit de weg dan dat ik er onderdeel van was.
Eigenlijk heb ik daarna ook nooit de troostende aanwezigheid van mijn zus gevoeld, niet zoals Nanne dat ervaart in dit boek. Al is Timo overleden, als Nanne muziek maakt is hij opeens weer bij haar, moedigt hij haar aan om tot grote hoogte te stijgen. Dat voelde niet raar tijdens het lezen, eerder troostend. En mooi is om te zien hoe Nanne het uiteindelijk ook weet te redden zonder haar grote broer in wie ze altijd zoveel vertrouwen had.
Wat ik ook indrukwekkend vond om te lezen was hoe de ouders allebei anders omgingen met het verlies. De moeder die de kamer van Timo intact wil laten. Niets, maar dan ook niets mag veranderd worden, zelfs het onopgemaakte bed moet blijven zoals het is. Het is beklemmend voor Nanne die het idee heeft niet op Timo’s kamer te mogen zijn: het voelt niet meer als haar broers plek, maar als een museum waar ieder stuk even waardevol en tegelijkertijd afstandelijk is.
Het boek wist me te beroeren, maar tegelijkertijd was er iets waaraan ik me ergerde: de nadruk op het schoolniveau van Nanne (vmbo) en Timo (vwo). Ik denk niet dat het de bedoeling was van de schrijver om hier stigmatiserend in te zijn, integendeel. Timo houdt het vertrouwen in Nanne en Nanne komt uiteindelijk daar waar ze zijn wil. En misschien zullen vmbo-leerlingen die onzekerheid herkennen. Toch vond ik dat het te vaak benoemd werd, dat het bijna waarheid werd door die hoeveelheid. Het verhaal heeft dat ook helemaal niet nodig, is al krachtig genoeg van zichzelf.
‘Woorden van Timo’ is een verhaal waarin ik herkenning vond en tegelijkertijd is het een heel eigen verhaal rondom groot verlies. Maar die zoektocht na een overlijden, die mensen op eilandjes, dat heeft Tialda Hoogeveen prachtig in woorden weten te vangen. En wat ik nog helemaal niet heb benoemd: de nummers die Nanne schrijft. Mooi en leuk ook om te zien dat er soms een streep staat door tekst die aangepast wordt. De lezer wordt daardoor echt meegenomen in het proces van schrijven: creëren en vervolgens schrappen om daarna weer te scheppen. Mooi.
Schrijver: Tialda Hoogeveen
Uitgeverij: Ploegsma
Lees ook: