Het eerste licht
De onvoorspelbaarheid van het leven, maakt dat het tegelijkertijd zo waardevol is. In de waan van alledag vergeet je met regelmaat te koesteren wat je hebt, tot je weer met beide voeten op de grond wordt gezet. In een wereld vol verdriet en gevaar (zo voelt het althans met grote regelmaat), probeer ik te zien wat ik heb: ik ben een geluksvogel. En tegelijkertijd is daar altijd die dreigende stem in mijn achterhoofd. Ik heb het nu, maar voor ik het weet glipt het tussen mijn vingers door en ben ik alles kwijt. Het gebeurt in een vingerknip, meer heeft het niet nodig.
Eigenlijk is dat net als bij Vuurvlieg in het boek ‘Het eerste licht’. Eerst vliegt ze nog mee met al haar vrienden en plotseling is het klaar: haar licht valt uit en Vuurvlieg zelf valt naar beneden. Haar vrienden snappen er niks van. Wat is er met Vuurvlieg aan de hand? Ze vragen raad aan Mier en aan Uil, maar een duidelijk antwoord volgt niet. De insecten echter realiseren zich dat er iets veranderd is, dat het nooit meer wordt zoals het was. In die langste nacht waarin Vuurvlieg hen ontvalt, zoeken ze allemaal naar een manier om daarmee om te kunnen gaan.
Tom Marien weet in prachtige woorden het afscheid van Vuurvlieg neer te zetten. Er worden veel figuurlijke omschrijvingen gegeven voor de dood van Vuurvlieg en haar vrienden snappen daar niet veel van. Zo zegt Uil dat Vuurvlieg naar de andere kant is en aan haar laatste reis is begonnen, maar dat snappen Tor en Juffer niet. Hoe kan iemand die zo stil ligt en niets meer doet aan een reis beginnen? Langzaam maar zeker komt echter het besef: Vuurvlieg komt niet meer terug.
Op een gegeven moment breekt er, het klinkt wellicht wat luguber, een pootje af bij Vuurvlieg. Als reactie daarop breekt Tor ook nog eens een vleugel bij haar af. Niet om het afbreken zelf, maar om er goed mee te doen, er nieuw leven aan te geven. Voor mij staat het voor het niet vergeten van Vuurvlieg, zij leeft door in de anderen door hetgeen zij achterlaat. In dit verhaal laat ze letterlijk wat achter. Het sterven van Vuurvlieg vindt plaats in de langste nacht, maar op het moment dat zij deels voortleeft in (of aan) de anderen, eindigt die lange nacht en komt het eerste licht weer op. Na verdriet is er altijd weer opstaan en doorgaan. Het is een sterk gevonden metafoor.
Tom Marien kenmerkt zich door zijn ietwat filosofische schrijfstijl waarmee hij moeilijke onderwerpen voor kinderen bespreekbaar maakt. Telkens opnieuw weet hij illustratoren voor zijn werk te vinden die zijn stijl haarfijn aanvoelen. Zo ook in ‘Het eerste licht’. De illustraties van Sassafras de Bruyn vloeien naadloos samen met de tekst. Haar afbeelding van Vuurvlieg die daar op de grond ligt en niet meer beweegt is indrukwekkend. De kleur is weg, net zoals Vuurvlieg zelf voor altijd weg is.
Het prentenboek beschrijft het perspectief van de vrienden van Vuurvlieg, maar er is nog iets: Jonas Winterland laat in het speciaal voor dit prentenboek geschreven lied Vuurvlieg zelf spreken. Vanuit haar perspectief vertelt hij hoe het is om daadwerkelijk te beginnen aan die allerlaatste reis:
‘terwijl dit boek zich langzaam sluit
drijf ik weer terug
naar wat ik was
dat was altijd al de afspraak
alles keer terug naar stof en as’
‘Het lied van Vuurvlieg’ maakt het verhaal af. Wat we zien is een prachtige samenwerking tussen tekst, beeld en muziek die het onderwerp doodgaan toegankelijk maakt. Er is ruimte voor verdriet, voor onbegrip en voor een klein beetje humor. ‘Het eerste licht’ is een zorgvuldig gemaakt prentenboek dat laat zien wat er allemaal te koesteren valt en hoe we na groot afscheid weer troost kunnen vinden in hetgeen achter is gebleven.
Schrijver: Tom Marien
Illustrator: Sassafras de Bruyn
Uitgeverij: Davidsfonds Infodok
Lees ook:
Eén gedachte over “Het eerste licht”