Enige tijd geleden circuleerde een column van Claudia de Breij over het wereldwijde web met daarin een les die zij kreeg van haar geschiedenisdocent en nooit vergeten was: Als ze boeken gaan verbranden, moet je maken dat je wegkomt, want daarna gaan ze vaak mensen verbranden. De Breij maakt een vertaalslag naar het heden en geeft ons een belangrijke boodschap mee: de tijd van verbieden is nu aangebroken.  

En inderdaad is het zo dat er in Amerika binnen sommige staten striktere regels zijn voor wat er gezegd en onderwezen mag zijn en dus ook welke boeken er gebruikt mogen worden. Ook hier in ons eigen land maakt een groep mensen zich druk om bepaalde boeken. Deze mensen zouden het liefst sommige kinderboeken op basisscholen verbieden. In mijn ogen is jeugdliteratuur een ware kunstvorm en kunst is belangrijk. Omdat het bijdraagt aan ons historisch besef, omdat het ons doet leren over het heden en de toekomst en omdat het een manier is om onze gevoelens te uiten. Dat geldt niet alleen voor boeken, maar ook voor bijvoorbeeld beeldende kunst, dans, film of muziek. Kunst is noodzaak en mag dan ook nooit verboden, verbannen of verbrand worden.

Dat wij mensen niet zonder de kunsten kunnen, blijkt ook maar weer uit het boek ‘Hart van staal’ van Simon van der Geest. Hier worden geen boeken verboden, maar muziek. En dat terwijl Ravi en Zina hopeloos verloren zijn zonder hun instrumenten, Ravi zijn gitaar en Zina haar stem. Het is echter niet het enige wat vreemd is. Zo komt Ravi er opeens achter dat zijn ouders slapen met hun ogen open en met blauw licht uit hun oor. Zina hoort de verhalen ook, maar wil het niet geloven. Tot ze hetzelfde blauwe licht bij haar eigen vader waarneemt. Blinker en Mink hebben hetzelfde meegemaakt. Zij vertellen wat er precies aan de hand is: hun ouders zijn geen mensen, maar robots.

Simon van der Geest heeft een wereld gecreëerd die niet ver van de onze afstaat. Een wereld in de nabije toekomst, waarin veel elementen nog herkenbaar zijn voor jongeren, maar andere weer wat verder van ons afstaan. Zo reist Ravi met een zweefboard en communiceert men met een polsofoon. Het zorgt ervoor dat het verhaal niet te ver van de lezers af komt te staan, dat je je zelfs nog kunt voorstellen dat jij in die nabije toekomst leeft. Tegelijkertijd zorgt het voor enige afstand: gelukkig, dit is nog niet aan de hand. Want robots die de wereld overnemen en muziek verbieden, dat is niet echt een geruststellende gedachte.

Het verhaal is eigenlijk vanaf het begin af aan spannend en het leest als een trein. Ik wilde zo ontzettend graag weten hoe dit verder zou lopen en of het Ravi, Zina, Blinker en Mink zou lukken om tegen het geldende regime in te gaan. Wat mooi is, is hoe Ravi en Zina van elkaar verschillen, maar gaandeweg het verhaal erachter komen dat ze niet zonder elkaar kunnen. Zina is een echte strijder, laat zich door niemand tegenhouden. Ravi is anders, hij denkt na en durft niet altijd. Hij bevindt zich in een voortdurende tweestrijd. Die twijfel, de angst om het verkeerde te doen komt vaker naar voren in het boek. Het zette mij als lezer aan het denken over welke keuzes ik zou maken als ik hetzelfde zou meemaken als Ravi en Zina.

Simon van der Geest heeft ook muziek bij dit boek geschreven. De teksten staan in het boek en tijdens het lezen luisterde ik naar de nummers die ook op Spotify te beluisteren zijn. Vooral het nummer ‘Melodie in mij’ maakte indruk:

Je kunt alles van me stelen,

maar mijn stem is vrij.

De melodie in mij,

die kun je niet claimen.

Het ritme van mijn hart

zal altijd blijven spelen.

Dit lied in combinatie met het vuur van Zina laat zien dat muziek, dat kunst een urgentie heeft die we niet mogen negeren, niet de kop in mogen drukken. Eigenlijk is ‘Hart van staal’ een dystopie van de nabije toekomst, waarvan bepaalde elementen helaas al werkelijkheid zijn.  

Schrijver: Simon van der Geest
Illustrator: Martijn van der Linden
Uitgeverij: Querido